Το φετινό καλοκαίρι δυο τουρίστες στο Περού βρέθηκαν να κάνουν πεζοπορία σε μια αγροτική πόλη στους πρόποδες των Ανδεων ψάχνοντας μια τοποθεσία με την ονομασία «Ιερό Φαράγγι Χαμαντέι». Ρωτώντας ανακάλυψαν ότι είχαν πληρώσει 140 ευρώ σε ένα πρόγραμμα Τεχνητής Νοημοσύνης για να τους οδηγήσει σε ένα μέρος που δεν υπάρχει!
Μέσα σε λίγα μόλις χρόνια, εργαλεία ΤΝ όπως το ChatGPT, το Microsoft Copilot και το Google Gemini έχουν μετατραπεί από απλές καινοτομίες σε αναπόσπαστο κομμάτι του σχεδιασμού ταξιδιών εκατομμυρίων ανθρώπων. Σύμφωνα με μια έρευνα, το 30% των διεθνών ταξιδιωτών χρησιμοποιούν πλέον εργαλεία γενετικής ΤΝ και εξειδικευμένους ιστοτόπους ΤΝ, όπως το Wonderplan και το Layla, για να οργανώνουν τα ταξίδια τους, όπως αναφέρει δημοσίευμα του BBC.
Παρότι αυτά τα προγράμματα προσφέρουν πολύτιμες ταξιδιωτικές συμβουλές όταν λειτουργούν σωστά, μπορούν επίσης να οδηγήσουν τους ταξιδιώτες σε κάποιες απογοητευτικές ή ακόμα και επικίνδυνες καταστάσεις, όταν δεν λειτουργούν σωστά. Είναι ένα μάθημα που λαμβάνουν όσοι φθάνουν στον προορισμό τους και διαπιστώνουν ότι είχαν λάβει λανθασμένες πληροφορίες ή ότι οδηγήθηκαν σε ένα μέρος που υπάρχει μόνο στη φαντασία ενός ρομπότ.
Ενα ζευγάρι χρησιμοποίησε προ μηνών το ChatGPT για να σχεδιάσει μια ρομαντική πεζοπορία στο όρος Μισέν του νησιού Ιτσουκουσίμα της Ιαπωνίας. Κατεβαίνοντας από την κορυφή του βουνού προς το τελεφερίκ, η τελευταία κατάβαση του οποίου, σύμφωνα με το πρόγραμμα ΤΝ, ήταν στις 5.30 μ.μ., συνειδητοποίησαν ότι στην πραγματικότητα το τελεφερίκ είχε ήδη κλείσει – και αναγκάστηκαν να περάσουν ένα βράδυ στην κορυφή του βουνού.
Σύμφωνα με περυσινό άρθρο του BBC, το πρόγραμμα Layla ανέφερε στους χρήστες του ότι υπήρχε Πύργος του Αϊφελ στο Πεκίνο, ενώ πρότεινε σε βρετανό ταξιδιώτη διαδρομή μαραθωνίου που ήταν εντελώς ανέφικτη. Σύμφωνα με έρευνα του 2024, το 37% των ερωτηθέντων που χρησιμοποίησαν την ΤΝ για τον προγραμματισμό ταξιδιών τους ανέφεραν λήψη ανεπαρκών πληροφοριών, ενώ το 33% έλαβε συστάσεις που περιλάμβαναν ψευδείς πληροφορίες.
Τα προβλήματα, σύμφωνα με τους ειδικούς, προκύπτουν από τον τρόπο που η ΤΝ παράγει τις απαντήσεις της. Προγράμματα όπως το ChatGPT δεν γνωρίζουν τη διαφορά ανάμεσα σε ταξιδιωτικές συμβουλές, οδηγίες ή συνταγές. Απλώς αναγνωρίζουν λέξεις που κάνουν τις συστάσεις τους να ακούγονται ρεαλιστικές, χωρίς να είναι αληθινές.
Τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα, όπως το ChatGPT, λειτουργούν αναλύοντας τεράστιες συλλογές κειμένων και συνδυάζοντας λέξεις και φράσεις που στατιστικά φαίνονται ως κατάλληλες απαντήσεις. Κάποιες φορές αυτή η μέθοδος παρέχει απολύτως ακριβείς πληροφορίες, αλλά συχνά παρουσιάζει αυτό που οι ειδικοί της πληροφορικής αποκαλούν «παραισθήσεις» – λάθη, τα οποία τα προγράμματα ΤΝ μεταφέρουν με τον ίδιο τρόπο, με αποτέλεσμα να μπερδεύουν τους χρήστες.
Στην περίπτωση του «Ιερού Φαραγγιού του Χάμαντεϊ», το πρόγραμμα πιθανώς απλώς συνέθεσε κάποιες λέξεις που φαίνονταν κατάλληλες για την περιοχή. Με τον ίδιο τρόπο, η ανάλυση όλων αυτών των δεδομένων δεν δίνει απαραίτητα σε ένα εργαλείο όπως το ChatGPT μια χρήσιμη κατανόηση του φυσικού κόσμου. Μπορεί να μπερδέψει μια χαλαρή βόλτα 4.000 μέτρων μέσα σε μια πόλη με μια ανάβαση 4.000 μέτρων στην πλαγιά ενός βουνού. Κι αυτό, χωρίς ίχνος παραπληροφόρησης.
Πρόσφατο άρθρο του αμερικανικού περιοδικού τεχνολογίας, Fast Company, ανέφερε ένα περιστατικό όπου ένα ζευγάρι έκανε πεζοπορία προς ένα γραφικό τελεφερίκ στη Μαλαισία που είχαν δει στο TikTok, μόνο και μόνο για να διαπιστώσουν ότι δεν υπήρχε. Το βίντεο που είχαν παρακολουθήσει είχε δημιουργηθεί εξ ολοκλήρου από την ΤΝ, είτε για την ενίσχυση της αλληλεπίδρασης (των κλικ), είτε για οποιονδήποτε άλλο μυστηριώδη σκοπό.
Περιστατικά σαν κι αυτό αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης τάσης εφαρμογών Τεχνητής Νοημοσύνης που ίσως αλλοιώσουν διακριτικά –ή όχι και τόσο διακριτικά– την αίσθηση που έχουμε για τον κόσμο. Τον περασμένο Αύγουστο, οι δημιουργοί περιεχομένου συνειδητοποίησαν ότι το YouTube χρησιμοποιούσε την ΤΝ για να τροποποιήσει τα βίντεο τους χωρίς άδεια, «επεξεργαζόμενο» διακριτικά πράγματα όπως τα ρούχα, τα μαλλιά και τα πρόσωπα πραγματικών ανθρώπων σε αυτά.
Το Netflix βρέθηκε κι αυτό αντιμέτωπο με το ίδιο πρόβλημα στις αρχές του 2025, όταν η δική του χρήση της τεχνολογίας που επιχειρούσε να «αναβαθμίσει» τις παλιές κωμικές σειρές του οδήγησε σε παραμορφώσεις των προσώπων αγαπημένων τηλεοπτικών αστέρων της δεκαετίας του 1980 και του 1990.
Καθώς η Τεχνητή Νοημοσύνη χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο για να κάνει τέτοιου είδους μικρές αλλαγές εν αγνοία των χρηστών, τα όρια μεταξύ της πραγματικότητας και του γυαλισμένου ονειρικού κόσμου της ίσως αρχίσουν να γίνονται δυσδιάκριτα και για τους επίδοξους ταξιδιώτες. Ψυχαναλυτές σημειώνουν ότι ο πολλαπλασιασμός αυτών των ζητημάτων μπορεί, σε βάθος χρόνου, ακόμα και να αντισταθμίσει τα ίδια τα οφέλη των ταξιδιών.
Αυτή την εποχή γίνονται προσπάθειες ρύθμισης του τρόπου με τον οποίο η ΤΝ παρουσιάζει πληροφορίες στους χρήστες, με αρκετές προτάσεις της ΕΕ και των ΗΠΑ, για τη συμπερίληψη ειδικών υδατογραφημάτων, ή άλλων διακριτικών χαρακτηριστικών, ώστε οι θεατές να γνωρίζουν πότε κάτι έχει τροποποιηθεί, ή δημιουργηθεί, από την Τεχνητή Νοημοσύνη. Αλλά, ουσιαστικά, πρόκειται για μια άνιση μάχη με την παραπληροφόρηση και τα fake news.
Εάν εγκριθούν τέτοιου είδους κανονισμοί, ίσως διευκολύνουν τους ταξιδιώτες να εντοπίζουν εικόνες ή βίντεο που δημιουργούνται από την τεχνολογία. Ωστόσο, είναι απίθανο να βοηθήσουν στις περιπτώσεις που chatbot Τεχνητής Νοημοσύνης επινοούν κάτι εν μέσω συνομιλίας. Ειδικοί, όπως ο διευθύνων σύμβουλος της Google, Σουντάρ Πιτσάι, λένε ότι οι «παραισθήσεις» συνιστούν εγγενές χαρακτηριστικό μεγάλων γλωσσικών μοντέλων, όπως τα ChatGPT και Gemini.
Ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης των πλαστών πληροφοριών της ΤΝ είναι η εγρήγορση και η επιβεβαίωση των παρεχομένων πληροφοριών – ειδικά από τους επίδοξους ταξιδιώτες που συχνά ρωτούν για μέρη με τα οποία δεν είναι εξοικειωμένοι. Απ’ την άλλη, ο τρόπος επαλήθευσης των πληροφοριών που προσφέρει η Τεχνητή Νοημοσύνη ενδέχεται να είναι πιο επίπονος και χρονοβόρος από τους παραδοσιακούς τρόπους κρατήσεων και δεδομένων γύρω από τους ταξιδιωτικούς προορισμούς.
Τελικά, ίσως τα μόνα εγγυημένα κλειδιά για ένα απρόσκοπτα επιτυχημένο ταξίδι να είναι το ανοιχτό μυαλό, η κριτική σκέψη και η διατήρηση της ψυχραιμίας, που οδηγούν σε προσαρμόσιμες αποφάσεις όταν τα πράγματα στραβώνουν.
Ακολουθήστε το Protagon στο Google News