Τα κέντρα των ευρωπαϊκών πόλεων έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια το επίκεντρο μιας κλιμακούμενης σύγκρουσης μεταξύ κατοίκων, κυβερνήσεων και πλατφορμών βραχυχρόνιας μίσθωσης, όπως οι Airbnb, Vrbo και Booking.com. Το δημοσίευμα των Financial Times («Why holiday rentals are winning the war for Europe’s city centres») καταγράφει τη σφοδρότητα αυτής της μάχης, τα αντικρουόμενα συμφέροντα και την ανθεκτικότητα της βραχυχρόνιας μίσθωσης απέναντι σε απαγορεύσεις, περιορισμούς και λαϊκή κατακραυγή.
Οι κάτοικοι αντιδρούν, αλλά οι κρατήσεις αυξάνονται
Η περίπτωση της Λισαβόνας είναι ενδεικτική: Παρά τις διαμαρτυρίες κατοίκων από το 2019 και την προσπάθεια της δημοτικής αρχής να περιορίσει τις άδειες Airbnb σε ιστορικές γειτονιές, η στέγαση έγινε ακόμη πιο δύσκολη. Οι βραχυχρόνιες κρατήσεις το 2023 έφτασαν το 90% των προ-πανδημικών επιπέδων, σύμφωνα με την AirDNA. Η κατάσταση, σύμφωνα με τον ακτιβιστή Αντόνιο Γκόρι, είναι πλέον «αστεία», με τη στεγαστική κρίση να πλήττει πια και τη μεσαία τάξη.
Στην Ισπανία, η ένταση είναι έκδηλη. Χιλιάδες διαδηλωτές σε Μαδρίτη, αλλά και σε τουριστικές περιοχές, ζητούν την απομάκρυνση των Airbnb από τις γειτονιές τους. Στη Ρώμη, ακτιβιστές κόλλησαν με κόλλα τα κουτιά με τα κλειδιά βραχυχρόνιων καταλυμάτων. Στην Ελλάδα, η υπουργός Τουρισμού Όλγα Κεφαλογιάννη ανακοίνωσε από τον Ιανουάριο μορατόριουμ ενός έτους για νέες εγγραφές στην Αθήνα, επιδιώκοντας «ισορροπία» μεταξύ τουριστικών εσόδων και πρόσβασης των κατοίκων σε στέγαση.
Η περίπτωση της Βαρκελώνης: καθολική απαγόρευση
Η Βαρκελώνη έχει επιλέξει τη ριζοσπαστική λύση: Να απαγορεύσει συνολικά τις βραχυχρόνιες μισθώσεις έως το 2028. Η πόλη δεν εκδίδει νέες άδειες από το 2014 και διαθέτει σήμερα περίπου 10.000 τουριστικές κατοικίες, οι οποίες πρόκειται να καταργηθούν. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέφρασε επιφυλάξεις, κρίνοντας ότι το μέτρο είναι «ανεπαρκές» για την επίλυση της στεγαστικής κρίσης. Η PwC καταγράφει αύξηση των ενοικίων στη Βαρκελώνη κατά 72% την τελευταία δεκαετία, υπερκαλύπτοντας την αύξηση των εισοδημάτων.
Η απόφαση της πόλης επικυρώθηκε τον περασμένο μήνα από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ισπανίας, παρά την έντονη αντίθεση της αγοράς. Η Marian Muro, επικεφαλής της ένωσης Apartur, προειδοποιεί ότι οι τουριστικές κατοικίες καλύπτουν το 40% των διαθέσιμων καταλυμάτων της πόλης. Υποστηρίζει πως απαγορεύσεις τέτοιου είδους οδηγούν σε εκτόξευση των τιμών των ξενοδοχείων και περιορίζουν τον προσιτό τουρισμό.
Βενετία: τουρισμός και αποψίλωση
Η Βενετία υποδέχεται περίπου 30 εκατομμύρια τουρίστες ετησίως, όμως μόνο 1,71 εκατ. διανυκτερεύσεις πραγματοποιήθηκαν σε βραχυχρόνια καταλύματα το 2024 — ξεπερνώντας το ρεκόρ του 2019. Σε κάποιες γειτονιές, 1 στα 3 σπίτια διατίθεται για τουριστική χρήση.
Ο πληθυσμός της ιστορικής πόλης έχει μειωθεί δραματικά: από 175.000 το 1951 σε 48.500 το 2024 — πτώση 13% μόνο την τελευταία δεκαετία. Η μέση τιμή αγοράς κατοικίας φτάνει τα €4.562/τ.μ., έναντι €1.801 στον υπόλοιπο ιταλικό μέσο όρο, σύμφωνα με το Idealista.
Παρά τον νόμο του 2022 που επιτρέπει στη Βενετία να περιορίσει τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, το προτεινόμενο όριο των 120 ημερών ετησίως θεωρείται «ασθενές» από τοπικούς πολιτικούς και ακτιβιστές, που ζητούν αυστηρότερους περιορισμούς.
Η αμερικανική εμπειρία: Νέα Υόρκη
Στη Νέα Υόρκη, από τον Σεπτέμβριο του 2023, οι αρχές απαγόρευσαν τις μισθώσεις κάτω των 30 ημερών αν δεν διαμένει ο οικοδεσπότης στο ακίνητο. Τα αποτελέσματα ήταν άμεσα: Οι διαθέσιμες καταχωρίσεις Airbnb μειώθηκαν κατά 83% σε ένα έτος (σε μόλις 3.700 τον Αύγουστο 2024), ενώ οι ενοικιάσεις άνω των 30 ημερών αυξήθηκαν κατά 33% (σε 34.300). Παράλληλα, η μέση τιμή ξενοδοχειακού δωματίου αυξήθηκε στα $318 (+5,7% ετησίως), ενώ η πληρότητα άγγιξε το 84,3%.
Ωστόσο, οι τιμές των ενοικίων των κατοικιών δεν μειώθηκαν: αντίθετα, αυξήθηκαν κατά σχεδόν 15% μεταξύ 2022 και 2024, ποσοστό αντίστοιχο με πόλεις που δεν έλαβαν παρόμοια μέτρα, όπως το Σιάτλ, το Τόκιο και το Τορόντο. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι άλλοι παράγοντες, όπως η μετανάστευση και η καθυστέρηση στην κατασκευή νέων κατοικιών, ευθύνονται περισσότερο για την άνοδο των τιμών.
Άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες
Το Άμστερνταμ έχει επιβάλει ανώτατο όριο 30 διανυκτερεύσεων τον χρόνο ανά ακίνητο, όμως τα ενοίκια παραμένουν από τα υψηλότερα στην Ευρώπη — στα €2.500 τον μήνα (HousingAnywhere, Q1 2025). Στο Εδιμβούργο, όπου εφαρμόζεται ακριβή διαδικασία αδειοδότησης, τα ενοίκια αυξήθηκαν κατά 9,7% μέσα σε έναν χρόνο, φτάνοντας τις £1.426 τον Φεβρουάριο 2025 — πάνω από τον εθνικό μέσο όρο της Σκωτίας (5,8%).
Στο Δουβλίνο, από το 2019 απαιτείται ειδική άδεια για ενοικίαση μη κύριας κατοικίας, αλλά η κρίση στέγασης επιδεινώθηκε. Οι αιτίες, σύμφωνα με τον δημοτικό σύμβουλο Κόνορ Ρέντι, είναι πιο βαθιές και σχετίζονται με τη γενικότερη έλλειψη προσφοράς στέγης.
Η ανάγκη για διαφάνεια
Από τον Μάιο του 2026, νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία θα υποχρεώνει τις πλατφόρμες να κοινοποιούν στοιχεία, όπως αριθμό κρατήσεων και φιλοξενούμενων, στις τοπικές αρχές. Η Airbnb δηλώνει πρόθυμη να συμμορφωθεί, ελπίζοντας ότι η διαφάνεια θα αποδομήσει «μύθους» γύρω από την υπερτουριστικοποίηση.
Καθώς η ζήτηση για τουριστική διαμονή παραμένει σταθερά υψηλή —σύμφωνα με τη Lighthouse—, η σύγκρουση δείχνει ότι ήρθε η ώρα για νέες πολιτικές, βασισμένες σε πραγματικά δεδομένα και όχι σε συναισθηματικές ή ευκαιριακές αντιδράσεις. Όπως σημειώνει ο Blake Reiter της Lighthouse, «οι τουριστικές κατοικίες είναι τόσο βαθιά ενσωματωμένες στην ευρωπαϊκή κουλτούρα, που η ζήτηση δεν πρόκειται να εξαφανιστεί».
Το παρόν άρθρο βασίζεται στο ρεπορτάζ των Financial Times: “Why holiday rentals are winning the war for Europe’s city centres” (Απρίλιος 2025).